Zachęcamy do lektury przeglądu minionego tygodnia w państwach Europy Środkowo-Wschodniej:
Rumunia zapowiada aktualizację Strategii Bezpieczeństwa Narodowego
Rząd Rumunii zapowiedział aktualizację najważniejszego dokumentu strategicznego dot. bezpieczeństwa narodowego i przedstawienie go do akceptacji Naczelnej Radzie Obronności Rumunii (CSAT) oraz parlamentowi przed 26 listopada br. Elementami aktualizacji będą między innymi poprawa koordynacji polityki bezpieczeństwa narodowego, pogłębienie współpracy obronnej z NATO i UE czy wskazanie korupcji jako jednego z najpoważniejszych zagrożeń dla bezpieczeństwa narodowego.
Przyspieszenie przez Rumunię prac nad aktualizacją Strategii świadczy o wysokim poziomie świadomości sytuacyjnej elit oraz próbie adaptacji do zmieniającego się środowiska bezpieczeństwa. Zwraca również uwagę koincydencja z niedawną aktualizacją podobnego dokumentu w sąsiedniej Mołdawii, której bezpieczeństwo jest w coraz większym stopniu powiązane ze zdolnością Rumunii do równoważenia wciąż istotnych wpływów rosyjskich.
Minister obrony Bułgarii zapowiada wzrost liczebności sił zbrojnych
Szef bułgarskiego MON Atanas Zaprianow zapowiedział powolny, ale konsekwentny wzrost liczebności lokalnych sił zbrojnych. Podczas posiedzenia parlamentarnej komisji obrony wskazał, iż przy obecnych zasobach, stan osobowy wojska może wzrosnąć w 2026 r. o 1000 żołnierzy, niemniej prognoza długoterminowa zakłada dalszy przyrost.
Bułgaria z uwagi na sąsiedztwo Morza Czarnego (dotkniętego skutkami konfliktu na Ukrainie) i zobowiązania poczynione w ramach NATO, dąży do rozbudowy zdolności operacyjnych sił zbrojnych, niemniej ograniczają ją zasoby finansowe oraz niestabilna sytuacja polityczna w ostatnich latach. Bez względu na trudności, Sofia czyni jednak duże starania o utrzymanie pozytywnego kursu, zarówno w zakresu rozbudowy kadrowej, jak i modernizacji technicznej wojska.
Czeski rząd zapowiada przekazanie Ukrainie satelity obserwacyjnego
Czeskie Ministerstwo Transportu podpisało memorandum z ukraińską Państwową Agencją Kosmiczną, dotyczące przekazania nowoczesnego satelity obserwacyjnego, wyposażonego między innymi w radar typu SAR, umożliwiający obserwację bez względu na warunki pogodowe. To pierwsza tego typu decyzja w zakresie wsparcia Ukrainy i będzie mieć ona pozytywny wpływ na zdolności rozpoznawcze Sił Zbrojnych Ukrainy.
Donacja jest decyzją niedługo kończącego kadencję rządu Petra Fiali i może się spotkać z krytyką nowych władz. Zwraca ona jednak uwagę na rosnącą rolę domeny kosmicznej w bezpieczeństwie Ukrainy, która w ostatnich latach objawiała się np. użyciem systemu satelitarnego Starlink do utrzymania łączności w ramach sił zbrojnych. Państwa europejskie w najbliższych latach będą się aktywizować w obszarze zdolności satelitarnych i niewykluczone są kolejne inicjatywy obejmujące swoim zakresem Kijów.
Firmy zachodnie tworzyły rosyjski system nadzoru podwodnego
Przez ostatnie lata, liczne firmy dysponujące technologiami militarnymi dostarczać miały systemy i rozwiązania technologiczne cypryjskiej firmie, która miała być powiązana z podmiotem rosyjskim. Sprzęt ten miał służyć budowie systemu nadzoru podwodnego. Opierał się on na ulokowaniu szeregu czujników na dnie morza z zadaniem wykrywania wrogich dla Rosji okrętów podwodnych zbliżających się do rosyjskich broni jądrowych znajdujących się na Morzu Barentsa u wybrzeży Rosji.
Stworzony przez Rosjan system ma na celu wczesne wykrywanie zagrożeń przed zachodnimi okrętami podwodnymi prowadzącymi działania na wodach w rejonie Morza Barentsa. Informacje o dostarczaniu nowoczesnych rozwiązań technologicznych, m.in przez podmioty z rynku europejskiego i amerykańskiego wskazują na brak spójnej strategii związanej z obroną państw i społeczeństw. Operacja zakupu i dostaw tych rozwiązań wspierana z pewnością przez rosyjskie służby wywiadowcze nie była znana publicznie, a jej konsekwencje wpływają istotnie na obniżenie poziomu bezpieczeństwa i możliwości prowadzenia skutecznych operacji militarnych.
Nowa Strategia Obrony Mołdawii
MON Mołdawii opracował nową strategię wojskową Republiki Mołdawii zaplanowaną na lata 2025 -2035. Obejmuje ona kierunki rozwoju sił zbrojnych i system obronny państwa. Dokument opiera się na filarach charakterystycznych dla specyfiki Mołdawii. Strategia zakłada jej neutralność i ma charakter defensywny. Celem jest dążenie do integracji z UE oraz uwzględnienie w procesie wzmacniania zdolności obronnych wniosków wynikających z konfliktu Ukrainy z Rosją.
Strategia zakłada kompleksowe unowocześnienie armii uwzględniając naturalność, ale z ukierunkowaniem na wdrażanie standardów zachodnich i współpracy z UE. Podstawowym kierunkiem zmian jest poprawa zdolności obronnych w związku z działaniami hybrydowymi Rosji, a w szczególności budowa systemu obronnego zdolnego do samodzielnego reagowania. Wszystkie te cele Mołdawia zamierza jednak osiągnąć przy stosunkowo niskich środkach budżetowych i mało licznej armii. Wydaje się że bez zewnętrznego wsparcia finansowego cele te mogą być osiągnięte jedynie w ograniczonym stopniu.
Porozumienie państw nordyckich w zakresie zakupu bezzałogowców
22 października 2025 r. cztery kraje nordyckie tj. Finlandia, Szwecja, Norwegia i Dania podpisały w Helsinkach porozumienie o rozpoczęciu przygotowania do wspólnych zamówień na bezzałogowe systemy powietrzne i powiązane technologie. Rządy tych krajów zamierzają wspierać operacje ukierunkowane na przeciwdziałanie działaniom hybrydowym Rosjan rozwijając wykorzystanie technologii bezzałogowych. Partnerem tych działań ma być również Ukraina.
Wspólne umowy i zakupy realizowane przez kraje nordyckie przyczyniają się do poprawy bezpieczeństwa w rejonie Morza Bałtyckiego. Inicjatywy tego typu są też sygnałem o decyzjach strategicznych zmierzających do poprawy bezpieczeństwa. Jednocześnie informacje te mogą wskazywać na pogłębienie współpracy Szwecji, Finlandii, Norwegii i Danii w zakresie wyposażenia własnych sił zbrojnych w oparciu o skuteczne rozwiązania wytwarzane przez przemysł obronny poszczególnych krajów.
Długoterminowa umowa dla Estonii i Litwy na dostawę szpitali modułowych
Estońskie Centrum Inwestycji Obronnych (ECDI) podpisało siedmioletnią umowę ramową z dwoma firmami: AS Maru Metall i MDSC Systems OÜ na dostawę szpitali modułowych i jednostek mobilnych dla Estońskich i Litewskich Sił Obronnych. To pierwsza umowa ramowa, umożliwiająca stałe zamówienia na nowe systemy i modernizacje, a także zapewniająca konserwację, naprawy i szkolenia użytkowników dla jednostek medycznych.
Zamówienie jednego szpitala modułowego odnosi się na pewno do wyposażenia m.in 2 Estońskiej Brygady Piechoty, a dodatkowo szpitali dla wojska litewskiego i estońskiego. Wykorzystanie tych rozwiązań planowane jest do realizacji ćwiczeń wojskowych, także do wykorzystania w sytuacjach kryzysowych. Wiadomo też, że mobilne jednostki medyczne firmy MDSC Systems OÜ sprawdziły się czasie wojny rosyjsko-ukraińskiej. Łączna wartość wspólnej estońsko-litewskiej umowy ramowej wynosi 150 milionów euro. Brak jest informacji o wielkości dostaw dla Litwy.
Kreml o „egzystencjalnym” bezpieczeństwie Rosji i testach Buriewiestnika
Rzecznik Kremla Dmitrij Pieskow 27 października 2025 r. stwierdził, że zapewnienie bezpieczeństwa narodowego ma dla Rosji znaczenie egzystencjalne, szczególnie w obliczu – jak to ujął – „narastających militarystycznych nastrojów Europy”. Wypowiedź towarzyszyła informacja o zakończonych testach strategicznego pocisku manewrującego „Buriewiestnik” z napędem jądrowym, który miał pokonać ok. 14 tys. km, omijając systemy obrony przeciwrakietowej NATO. Według gen. Walerija Gierasimowa test potwierdził zdolność systemu do obejścia zachodnich środków OPL
Kreml wykorzystuje narrację o „militarystycznej Europie”, by uzasadniać rozwój broni strategicznej i skonsolidować społeczeństwo wokół idei zagrożonej „twierdzy Rosja”. Test Buriewiestnika ma w tym kontekście podkreślać rzekomą przewagę technologiczną nad Zachodem.
FSB intensyfikuje działania kontrwywiadowcze i antyterrorystyczne
Federalna Służba Bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej poinformowała w ostatnich dniach o serii operacji z zakresu kontrwywiadu i ochrony granic. Wśród nich znalazły się działania wymierzone w przemyt towarów z Kazachstanu oraz rozbicie kilku grup przestępczych działających w regionie moskiewskim. Równolegle FSB prowadzi operacje prewencyjne w południowych regionach Federacji, mające na celu neutralizację potencjalnych zagrożeń terrorystycznych i utrzymanie „stabilności społecznej”.
Komunikaty FSB wpisują się w narrację o „wewnętrznym zagrożeniu” i służą legitymizacji rosnącej aktywności aparatu bezpieczeństwa. Działania te mają również wymiar propagandowy – wzmacniają obraz państwa prowadzącego „stałą walkę” z zagrożeniami zewnętrznymi i wewnętrznymi.
Październik pod znakiem obrony cywilnej w Rosji
1–2 października 2025 r. w Rosji przeprowadzono ogólnokrajowe dowódczo-sztabowe Ćwiczenia Obrony Cywilnej, obejmujące wszystkie regiony i struktury zarządzania kryzysowego. Scenariusze zakładały symulacje katastrof, masowe ewakuacje, aktywację systemów ostrzegania oraz test współdziałania służb. Równolegle, przez cały październik (1-30.10.2025) trwa „Miesiąc Obrony Cywilnej” – cykl lokalnych treningów i akcji edukacyjnych w instytucjach i szkołach, mający na celu sprawdzenie gotowości systemów alarmowych, planów ewakuacji i przygotowania obywateli na sytuacje kryzysowe. Program koncentruje się na reagowaniu w warunkach potencjalnych zagrożeń militarnych i technicznych.
Ćwiczenia obrony cywilnej w Rosji są corocznym, obowiązkowym elementem krajowego systemu bezpieczeństwa, realizowanym systemowo w pierwszych dniach października i uzupełnianym przez cały miesiąc akcjami szkoleniowymi i informacyjnymi, z naciskiem na praktyczne reagowanie na szerokie spektrum nowoczesnych zagrożeń.
Aktualności Instytutu Wschodniej Flanki (IWF):
- 22 października odbyła się premiera nowego raportu “Jak zbudować odporność państwa we współpracy z przedsiębiorcami”, opracowanego przez Instytut Wschodniej Flanki, Instytut Sobieskiego, Kancelarię Prawną Oldman Sage i Radę Polskich Przedsiębiorców (przy Pracodawcach RP). Jest to unikalna w skali polskiej analiza tego jak sektor prywatny może stać się efektywnym zasobem w służbie bezpieczeństwu narodowemu RP. Zachęcamy do lektury!
- Premiera ww. raportu odbyła się podczas II Forum Idee dla Polski zorganizowanego przez Instytut Sobieskiego. Przedstawiciele Instytutu Wschodniej Flanki wzięli udział w wydarzeniu, uczestnicząc między innymi w panelu dyskusyjnym dot. obrony cywilnej i gospodarki w sytuacjach kryzysowych.
- Opublikowany w ubiegłym tygodniu artykuł gen. Wałerija Załużnego napisany specjalnie dla Instytutu Wschodniej Flanki poniósł się szerokim echem w debacie publicznej. Omówienia artykułu opublikowały wiodące portale krajowe, zaś tłumaczenie anglojęzyczne ukazało się na stronie portalu “Ukrainska Pravda” i zyskało rozgłos wśród komentatorów.
- IWF był partnerem merytorycznym dwóch paneli podczas Kongresu Prawa i Sprawiedliwości „Myśląc Polska”. Pierwszy z nich był poświęcony nowemu narodowemu modelowi odstraszania dla Polski, zaś drugi rozbudowie krajowej bazy technologiczno-przemysłowej w dziedzinie bezpieczeństwa. W dyskusjach z udziałem przewodniczącego Rady Programowej IWF Michała Dworczyka pojawiła się również koncepcja Powszechnej Służby Państwowej.
- Telewizja Polsat w partnerstwie z Instytutem Wschodniej Flanki zrealizowała reportaż poświęcony ukraińskiej obronie przeciwdronowej.
- W dn. 28-30 października odbędzie się Forum Krynica, organizowane przez Klub Jagielloński. W wydarzeniu wezmą udział między innymi członkowie Rady Programowej IWF Michał Dworczyk i Tomasz Szatkowski, a także ekspertka w naszym zespole Aleksandra Lisicka-Firlej.
