Zachęcamy do lektury przeglądu minionego tygodnia w państwach Europy Środkowo-Wschodniej:
Ćwiczenia czeskich sił zbrojnych w rafineriach Orlenu
Podczas ćwiczeń “Hradba 2025” (17-21 listopada), czeskie siły zbrojne ćwiczyły ochronę obiektów infrastruktury krytycznej w rafineriach należących do polskiej grupy energetycznej Orlen. Istotną rolę w ćwiczeniach pełniły lokalne jednostki obrony terytorialnej, zaś jednym z najważniejszych wątków scenariusza ćwiczeń była ochrona obiektu przez zagrożeniami dronowymi.
Przebieg konfliktu zbrojnego na Ukrainie jednoznacznie wskazał, iż obiekty infrastruktury krytycznej, w tym energetycznej i paliwowej, są jednymi z najważniejszych celów do porażenia przez przeciwnika. Ich eliminacja skutecznie zakłóca np. procesy logistyczne. Szczególne zagrożenie dla tego typu celów stanowią bezzałogowce powietrzne, które pozwalają na rozpoznanie i rażenie za pomocą stosunkowo tanich środków.
Premier Słowacji wnioskuje do NATO o wzmocnienie obrony powietrznej
Słowacki premier Robert Fico zaapelował podczas spotkania z Sekretarzem Generalnym NATO Markiem Rutte o wzmocnienie obrony powietrznej jego państwa wzdłuż wschodniej granicy. Jednocześnie, zaznaczył, iż z uwagi na ograniczenia budżetowe, Słowacja wdraża program modernizacyjny sił zbrojnych zgodnie z możliwym dla siebie tempem.
NATO posiada mechanizm wzmacniania zdolności operacyjnych poszczególnych państw członkowskich, który szczególnie często jest wykorzystywany właśnie w wymiarze obrony powietrznej. Przykładem są inicjatywy wsparcia takich państw jak Polska czy Turcja w ostatnich latach. Apel premiera Słowacji może się spotkać z mieszanym przyjęciem ze strony sojuszników, z uwagi na utrzymywanie przez Bratysławę bliskich relacji z Moskwą i blokowanie działań wspierających Ukrainę.
Bułgarscy posłowie przegłosowali weto prezydenta ws. ustawy o obronności
Bułgarscy parlamentarzyści przegłosowali weto prezydenta Rumena Radewa ws. zapisów nowej ustawy o obronności, w tym podwyższenia limitu wieku dla żołnierzy. 128 posłów zagłosowało za obaleniem weta, 50 głosowało za jego podtrzymaniem, zaś 16 wstrzymało się od głosu.
Sprawa miała istotny wymiar dla systemu kierowania i dowodzenia lokalnymi siłami zbrojnymi, gdyż obecny szef Sztabu Generalnego adm. Emil Jeftimow w przyszłym roku kończy 65 lat i musiałby złożyć urząd. Dzięki podniesieniu maksymalnego dopuszczalnego wieku do 67 lat, admirał będzie mógł dokończyć kadencję i nadzorować wdrożenie szeregu programów modernizacyjnych.
Kolejne armatohaubice K9 Thunder dla Estonii
Estonia przyjęła sześć kolejnych południowokoreańskich haubic K9 Thunder, produkowanych przez koncern Hanwha Defence, o czym poinformowało Estońskie Centrum Inwestycji Obronnych. Po planowanych, istotnych modyfikacjach, pojazdy wejdą w za kilka miesięcy w skład Estońskich Sił Obronnych i zostaną włączone do 15. Batalionu Artyleryjskiego 1. Brygady Piechoty i nowo utworzonego 25. Batalionu Samobieżnych Haubic wchodzącego w skład Artyleryjskiego Pułku Estońskiej Dywizji.
K9 Kõu (est.”grom”) to nazwa estońskiej wersji armatohaubicy K9 Thunder. Estonia podpisała kontrakt z Hanwha Defence w 2018 r. na pierwszych 12 szt. używanych egzemplarzy, które miały zastąpić dotychczas eksploatowane haubice FH-70 (kal. 155 mm) i D-30 (kal. 122 mm). W wyniku kolejnych umów dostarczono do tej pory 30 szt. armatohaubic a zamknięcie kontraktu planowane jest na w 2026 r. wraz z dostawą ostatnich 6 egzemplarzy. Za modernizację systemów odpowiada obecnie firma GoCraft. Zmiany obejmują m.in elementy łączności, kamuflażu, systemy ogrzewania i klimatyzacji oraz ogumienie. Modyfikacje zostały zaprojektowane tak, aby dostosować koreańskie pojazdy do warunków zimowych i wymogów estońskiej armii.
Działania sabotażowe rosyjskich służb specjalnych
W listopadzie 2025 r. litewska prokuratura potwierdziła zatrzymanie 16 osób podejrzewanych o udział zorganizowanej grupie odpowiedzialnej za przygotowywanie i przeprowadzenie aktów terrorystycznych. Grupa ta miała wykorzystywać sieć firm kurierskich (DHL i DPD) do wysyłki przesyłek zawierających ładunki wybuchowe. Zdaniem śledczych, działalność grupy była powiązania z aktywnością rosyjskich struktur wywiadowczych.
Sprawa ta ma związek z dochodzeniem wszczętym w 2024 r. obejmującym działania litewskiego obywatela Aleksandra Szuranowa. Wraz ze współpracownikami miał on przygotować improwizowane ładunki wybuchowe. Dwie paczki nadano drogą lotniczą do Wielkiej Brytanii i Niemiec, a kolejne dwie wysyłano transportem lądowym do Polski. Jedna z przesyłek eksplodowała w Lipsku, natomiast druga- podczas na terenie Polski.
Ćwiczenia w Finlandii z udziałem polskich żołnierzy i artylerii
W listopadzie 2025 r. w Finlandii, realizowanych jest kilka dużych ćwiczeń wojskowych z których najważniejsze to: Northern Strike 25-2, Lively Sentry 25, Freezing Winds 25 (Zatoka Fińska), Lapland Steel 25 oraz Northern Axe 25. Model fińskich sił zbrojnych oparty na powszechnym poborze i ogromnych rezerwach wymaga zaangażowania kilku tysięcy rezerwistów i poborowych. W ćwiczeniach biorą udział liczne siły sojusznicze m.in ze Szwecji, Wielkiej Brytanii, USA i Polski.
Polska w ćwiczeniu Northern Strike 25-2 wystawiła kilkudziesięciu żołnierzy z 1. Mazurskiej Brygady Artyleryjskiej wraz z wyrzutniami rakiet Homar-K. w Zatoce Fińskiej zadania ochrony infrastruktury krytycznej na Bałtyku wykonywały jednostki Marynarki Wojennej RP pod fińskim dowództwem. Były to pierwsze ćwiczenia z udziałem SZ RP od momentu wstąpienia Finlandii do NATO.
Posiedzenia władz ODKB w Biszkeku
27 listopada w Biszkeku, pod przewodnictwem Kirgistanu, odbędzie się wspólne posiedzenie Rady Ministrów Spraw Zagranicznych, Rady Ministrów Obrony oraz Komitetu Sekretarzy Rad Bezpieczeństwa ODKB, a także sesja Rady Bezpieczeństwa Kolektywnego. Uczestnicy omówią bieżące kierunki współpracy, w tym działania przeciwko nielegalnemu obrotowi narkotyków i nielegalnej migracji. Podczas sesji RBK planowane jest przyjęcie Deklaracji odzwierciedlającej wspólne stanowiska państw członkowskich wobec aktualnych kwestii bezpieczeństwa, rozpatrzenie kandydatury Sekretarza Generalnego ODKB na lata 2026–2029 oraz przedstawienie priorytetów rosyjskiego przewodnictwa w 2026 roku.
Spotkanie będzie okazją do potwierdzenia spójności politycznej ODKB oraz wskazania kierunków jej dalszej aktywności w sferze bezpieczeństwa regionalnego.
Problemy rekrutacyjne armii rosyjskiej
Według ukraińskiego wywiadu w 2025 r. Rosja pozyskuje średnio ok. 29 tys. kontraktów miesięcznie – poziom identyczny z 2024 r., co wskazuje na stagnację procesu rekrutacji. Jedenaście regionów FR obniżyło wypłaty za zawarcie kontraktu oraz świadczenia dla rodzin poległych, m.in. obwody leningradzki, samarski i niżnonowogrodzki, a także republiki Baszkortostanu, Tatarstanu czy Chakasji. Przyczyną są narastające deficyty budżetów regionalnych, które we wrześniu przekroczyły 9 mld USD.
Kreml prawdopodobnie będzie kompensował słabnącą atrakcyjność służby intensyfikacją propagandy i presji administracyjnej.
Rosyjskie problemy na froncie
Rosyjskie źródła i blogerzy sygnalizują narastające trudności na linii frontu. Skarżą się na wadliwą północnokoreańską amunicję, która ma eksplodować jeszcze przed wystrzałem, oraz rozkazy ręcznego przenoszenia zaopatrzenia, generujące straty i obniżające tempo działań. Rosną również problemy z konsolidacją oddziałów w tzw. szarych strefach. Zawieszono udzielanie urlopów na czas nieokreślony, a komisje śledcze badają straty w 47. Dywizji Pancernej.
Sygnały te wskazują na narastające obciążenie rosyjskich jednostek i pogarszającą się organizację działań bojowych.
Logistyka i sprzęt – słabe punkty rosyjskiej armii
Eksperci wojskowi odnotowują systemowe problemy rosyjskich sił zbrojnych w obszarze zaopatrzenia i technologii. Utrzymują się trudności z dostawami dronów oraz środków łączności, a armia wciąż wykorzystuje znacząco przestarzały sprzęt pancerny. Wskazuje się na konieczność głębokich reform systemu logistycznego – w tym kontekście interpretowana jest nominacja gen. Sanczika odpowiedzialnego za sferę zaopatrzenia.
Niewydolność logistyki staje się jednym z głównych czynników ograniczających efektywność operacyjną Rosji.
FSB – eskalacja zagrożeń wewnętrznych (XI 2025)
FSB odnotowuje rosnącą aktywność dywersyjną: na Ałtaju zlikwidowano dwóch sabotażystów planujących atak na linię Ałtajskaja–Bijsk. W Kraju Krasnodarskim zatrzymano obywatela Ukrainy przygotowującego wysadzenie torów. Udaremniono też próbę zamachu na Cmentarzu Trojekurowskim, wymierzoną w wysokiego urzędnika państwowego. W Petersburgu zatrzymano studentkę podejrzaną o podpalenia masztów telekomunikacyjnych. W Rosji zarejestrowano 4 467 przestępstw terrorystycznych w ciągu 9 miesięcy 2025 r. – o 71,8% więcej r/r.
Dane potwierdzają narastającą presję dywersyjną i wzrost represyjnej aktywności FSB.
Rosyjski przemysł obronny hamuje (dane z X 2025)
Wrześniowe dane Rosstatu potwierdzają pierwsze od początku wojny wyhamowanie produkcji w sektorze obronnym. Produkcja czołgów i BWP spadła dziesięciokrotnie (z 61,2% do 6%), a w wyrobach metalowych odnotowano –1,6%. Łączny wzrost sektora to jedynie 0,4% wobec 2,4% w sierpniu, przy recesji w 18 z 24 segmentów przetwórstwa.
Spowolnienie wynika z przeciążenia budżetu wojennego, rosnących kosztów działań zbrojnych, ograniczonego dostępu do importowanych komponentów oraz efektu sankcji i niższych przychodów z energii.
Aktualności Instytutu Wschodniej Flanki (IWF):
- W artykule red. Łukasza Maziewskiego w portalu XYZ, dot. potencjalnego powrotu do służby poborowej, obszernie opisano koncepcję Powszechnej Służby Państwowej, zaprezentowaną w czerwcowym raporcie Instytutu Wschodniej Flanki i Instytutu Sobieskiego. Polecamy lekturę całego tekstu.
- W miniony weekend eksperci Instytutu Wschodniej Flanki wzięli udział w “Forum Kierunek Polska”, które odbyło się w warszawskim Multidyscyplinarnym Centrum Badawczym Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Płk (rez.) Łukasz Paczesny wziął udział w panelu dyskusyjnym poświęconym odporności narodu, zaś Sebastian Bojemski w rozmowie poświęconej energetyce.
