Zachęcamy do lektury przeglądu minionego tygodnia w państwach Europy Środkowo-Wschodniej:
Bułgarski spór o maksymalny wiek żołnierzy
Prezydent Bułgarii Rumen Radew zawetował zapisy nowej ustawy o obronności, dotyczące podniesienia maksymalnego dopuszczalnego wieku żołnierzy. Według proponowanego aktu, przymusowa emerytura w przypadku generalicji następowałaby w wieku 67 lat. Zmiana ustawowa umożliwiałby dokończenie kadencji obecnemu szefowi Sztabu Generalnego, adm. Emilowi Eftimowowi. Prezydent zaznaczył, że wydłużanie czasu czynnej służby mogłoby wpłynąć demotywująco na młodszych oficerów.
Spory w ramach bułgarskiej egzekutywy dotyczące proponowanych zapisów są związane z bieżącymi różnicami zdań dotyczącymi obsady najważniejszych stanowisk oficerskich w lokalnych siłach zbrojnych. W szerszej skali odzwierciedlają jednak coraz częstsze dyskusje w państwach regionu dotyczące dopuszczalnych granic czasowych służby dla żołnierzy, związanych np. z pogarszającymi się uwarunkowaniami demograficznymi.
Rumunia rozważa pozyskanie niemieckich czołgów
Rumuński resort obrony narodowej rozważa pozyskanie 216 szt. czołgów KF51 Panther produkcji niemieckiej grupy Rheinmetall. Zakupy miałyby uzupełnić wcześniej zakontraktowane amerykańskie czołgi Abrams i zostałyby sfinansowane dzięki korzystnie oprocentowanej pożyczce w ramach unijnego programu SAFE. Część proponowanego pakietu miałaby się opierać na wersji KF51 Evo, opracowanej na potrzeby klienta węgierskiego, wyposażonej w nową armatę, zestawy amunicji krążącej oraz nowe rozwiązania do zwalczania bezzałogowców.
Potencjalny kontrakt dla Rheinmetalla byłby kolejnym sygnałem, iż niemiecka grupa jest jednym z głównych beneficjentów funduszy w ramach SAFE, zaś rynki środkowoeuropejskie stanowią dla niej jedno z głównych pól ekspansji. Byłby to również kolejny sukces Rheinmetalla w samej Rumunii, która niedawno zdecydowała się na budowę zakładu produkcyjnego amunicji artyleryjskiej właśnie we współpracy z niemieckim koncernem.
Czeska zbiórka na pocisk Flaming
Organizatorom zbiórki w Czechach na rzecz sfinansowania pocisku manewrującego Flaming dla Sił Zbrojnych Ukrainy udało się zebrać pożądaną kwotę, ok. 600 tys. USD. Producent pocisku, firma Fire Point zadeklarowała dołożenie drugiego pocisku na własny koszt. Środki, które zebrano dodatkowo (ok. 160 tys. USD) zostaną przeznaczone na pomoc stronie ukraińskiej, zgodnie z wynikami głosowania internetowego.
O spółce Fire Point zrobiło się w ostatnim czasie głośno, w kontekście wątpliwości dotyczących właściwości operacyjnych pocisków Flaming oraz afery korupcyjnej z udziałem oligarchy Timura Mindycza, bliskiego współpracownika prezydenta Zełenskiego. Biznesmen ma być jedną z osób zaangażowanych własnościowo w spółkę. Komunikacja dot. Flaminga była jednak w ostatnich miesiącach prowadzona w sposób efektywny, czego wyrazem jest udana zbiórka na pocisk przeprowadzona w Czechach.
Norwegia publikuje systemowy raport o porażce misji wojskowej w Afganistanie
6 Listopada 2025 r., po ponad roku od powołania specjalnej komisji dekretem królewskim, opublikowano raport pt. „Nederlaget – Norge i Afghanistan 2015–2021” dotyczący działań Norwegii w misji wojskowej w Afganistanie w latach 2015-2021. Obszerny dokument szczegółowo analizuje przebieg realizacji tej misji oraz procesy, które doprowadziły do wyrażenia zgody na udział w misji stabilizacyjnej. Z dzisiejszej perspektywy raport przedstawia ją jako poważną porażkę i ujawnia szereg błędów w planowaniu strategicznym opierającym się na nieprawidłowych prognoznach i założeniach.
Ustalenia raportu mogą istotnie wpłynąć na rewizję podejścia Norwegów do przyszłych misji zagranicznych. Pomimo docenienia osiągnięcia celów dobrej współpracy z sojusznikami – zwłaszcza USA – oraz walka z międzynarodowym terroryzmem, dokument wskazuje błędy analityczne i myślenie życzeniowe w odnośnie możliwości zbudowania demokratycznego państwa afgańskiego, co było jednym z podstawowych celów sojuszu. Raport zawiera wiele rekomendacji dotyczących strategicznego podejścia do polityki bezpieczeństwa, a także koniecznych reform warunkujących udział w przyszył misjach wojskowych. Eksperci podkreślają potrzebę większej samodzielności Norwegii w podejmowaniu decyzji oraz ścisłej współpracy różnych organów państwowych w budowaniu spójnych ocen ryzyka i zapewnienie efektywnej wymiany informacji.
Norwegia inwestuje w systemy rozpoznawania zagrożeń hybrydowych
Norwegia zdecydowała o przeznaczeniu około 140 mln koron (około 12 mln euro) na dwanaście projektów badawczych mających na celu poprawę zarządzania kryzysowego oraz wsparcie w rozpoznawaniu zagrożeń hybrydowych, czyli incydentów i działań poniżej tzw. progu wojny. W wyniku decyzji Norweskiej Rady Badań (nor. Forskningsrådet) rozbudowane zostaną zdolności rozpoznawcze w rejonie Arktyki, stworzony ma być kompleksowy system alarmowania o zagrożeniach dla infrastruktury podwodnej (kabli energetycznych, światłowodowych i rurociągów), a także system zwiększający zaangażowanie obywateli w reagowanie na incydenty. Środki finansowe pochodzą z budżetów dziewięciu ministerstw, m.in obrony, transportu i sprawiedliwości.
Zdarzenia o charakterze hybrydowym w Europie, identyfikowane przez różne służby i instytucje skłaniają władze Norwegii do szukania skuteczniejszych rozwiązań technicznych i organizacyjnych, które mogą wzmocnić ochronę przed tego rodzaju zagrożeniami. Kluczowe znaczenie mają rejony Arktyki i Morza Bałtyckiego, gdzie kraj lokuje swoje strategiczne interesy i dąży do zwiększenia bezpieczeństwa dla prowadzonych tam działań. Zintegrowane podejście do inwestowania w bezpieczeństwo, w dobie narastających incydentów sabotażowo-dywersyjnych, może stanowić dobry wzór dla Polski.
Ćwiczenia wojskowe “Taiga Shield 25” w Finlandii
Na przełomie listopada i grudnia 2025 r. na 1000-kilometrowym odcinku fińskiej granicy przeprowadzone zostaną największe ćwiczenia wojskowe od chwili wejścia Finlandii do NATO w 2023 r. Planowany jest udział około 15 000 żołnierzy sił sojuszniczych. Szczególnie istotnym celem ćwiczenia jest sprawdzenie zdolności do mobilizacji i gotowości wojennej Finlandii oraz, jak zazwyczaj w przypadku ćwiczeń sojuszniczych, przetestowanie umiejętności wzajemnej współpracy między siłami oraz odpowiednich procedur reagowania.
Realizowane ćwiczenie to test dla nowego regionalnego dowództwa NATO usytuowanego w Mikkeli w odległości około 140 km od granicy z Rosją. Poza planowanym ostrzałem artyleryjskim (live-fire), istotnym elementem manewrów będzie testowanie możliwości przemieszczania sprzętu i wojsk wyznaczonymi “korytarzami logistycznymi” wzdłuż granicy z Rosją. W ćwiczeniu weźmie także udział ponad 2000 rezerwistów kilka tysięcy żołnierzy poborowych.
Rosja modyfikuje taktykę działań na Ukrainie: drony, rakiety i polowanie na operatorów
W ostatnich tygodniach Rosja dokonała widocznych zmian w sposobie prowadzenia działań wojennych na Ukrainie. Zintensyfikowano użycie dronów kamikadze (Shahed-136/Герань) oraz pocisków balistycznych (Iskander-M, Kinzhal, KN-23), które coraz częściej uderzają w kluczowe punkty infrastruktury energetycznej – hale maszynowni, stacje transformatorowe i mosty logistyczne. Równolegle powstały wyspecjalizowane jednostki, takie jak „Рубикон”, tropiące operatorów ukraińskich dronów. Rosyjskie dowództwo wprowadza też taktykę złożonych, zsynchronizowanych ataków kombinowanych, łączących fale dronów i rakiet w celu przeciążenia obrony OPL. Uderzenia w infrastrukturę logistyczną wskazują na próbę osłabienia zdolności rotacji i morale ukraińskich sił.
Zmiany te sugerują przejście Rosji w etap ofensywy technologiczno-adaptacyjnej, ukierunkowanej na precyzyjną destrukcję infrastruktury i eliminację zdolności operacyjnych przeciwnika.
Rosja kończy formowanie Wojsk Bezpilotowych Systemów – nowy rodzaj sił zbrojnych
12 listopada 2025 roku oficjalnie zakończono proces tworzenia Wojsk Bezpilotowych Systemów (ВБС) w armii rosyjskiej. Zastępca dowódcy, pułkownik i Bohater Rosji Siergiej Isztuganow, potwierdził pełne sformowanie struktury dowodzenia – od poziomu centralnego po terenowy. Nowy rodzaj wojsk posiada już pełnoetatowe pułki operujące zgodnie z jednolitym planem i w ścisłej integracji z innymi zgrupowaniami frontowymi. System szkolenia obejmuje uczelnie wojskowe, ośrodki cywilne oraz producentów dronów, a w przygotowaniu jest pierwsza wyższa uczelnia ВБС. 17 listopada zatwierdzono też nowe specjalności ewidencyjne w dziedzinie UAV. Powstanie ВБС jest reakcją na doświadczenia wojny w Ukrainie i formalizuje priorytet rosyjskiej armii w zakresie wojny dronowej.
Utworzenie Wojsk Bezpilotowych Systemów to sygnał trwałej instytucjonalizacji wojny dronów – Moskwa uznała tę domenę za kluczową dla przyszłych działań bojowych.
Specnaz Floty Bałtyckiej ćwiczy desant i chwytanie jeńców w obwodzie kaliningradzkim
13 listopada 2025 roku pododdziały specnazu Floty Bałtyckiej przeprowadziły w obwodzie kaliningradzkim intensywne ćwiczenia z desantem spadochronowym i taktyką działań rozpoznawczo-bojowych. Żołnierze desantowali się z helikopterów Mi-8, wykorzystując nowoczesne systemy spadochronowe „Malwa” i „Arbalet”. Skoki wykonywano grupami po 20 osób z wysokości około 800 metrów, w pełnym uzbrojeniu i z dodatkowymi zestawami sprzętu specjalnego. Po lądowaniu przećwiczono przejmowanie jeńców, formowanie patroli rozpoznawczych oraz zakłócanie łączności przeciwnika. W trakcie ćwiczeń szeroko stosowano urządzenia noktowizyjne i drony, co wskazuje na rozwój zdolności nocnych operacji specjalnych i połączenie klasycznych technik specnazu z nowymi środkami rozpoznania.
Manewry w obwodzie kaliningradzkim potwierdzają gotowość rosyjskich sił specjalnych do prowadzenia złożonych akcji infiltracyjno-dywersyjnych w warunkach frontowych i przygranicznych.
Nowe garnizony i rozbudowa infrastruktury wojskowej w północno-zachodniej Rosji
W Leningradzkim Okręgu Wojskowym trwają prace nad rozwojem infrastruktury wojskowej w obwodzie murmańskim i Karelii. W garnizonie Łupcze-Sawino pod Kandałakszą powstaje zaplecze dla nowej brygady artylerii oraz części brygady inżynieryjnej. Według władz lokalnych ukończono kilka budynków i prowadzone są intensywne prace ziemne; w planie znajduje się budowa kolejnych dziesięciu obiektów w ramach programu modernizacji miasteczek wojskowych na lata 2024–2026 o wartości ok. 460 mln euro. Na Przesmyku Karelskim, w garnizonie Sapiernoje, zdjęcia satelitarne ujawniają masowe rozmieszczenie sprzętu i wzmożoną aktywność wojskową. W Pietrozawodsku natomiast trwa rozbudowa dużej bazy składowej sprzętu pancernego oraz formowanie brygady wojsk kolejowych.
Rosja intensyfikuje rozwój zaplecza wojskowego w regionach graniczących z NATO, tworząc infrastrukturę dla długotrwałej obecności wojskowej i mobilizacji na kierunku północnego-zachodnim.
Aktualności Instytutu Wschodniej Flanki (IWF):
- 12 listopada IWF zorganizował spotkanie z gen. Wałerijem Załużnym, Ambasadorem Ukrainy w Zjednoczonym Królestwie i b. Naczelnym Dowódcą Sił Zbrojnych Ukrainy. W spotkaniu wzięło udział prawie czterdziestu wiodących ekspertów i dziennikarzy, zajmujących się problematyką bezpieczeństwa, spraw zagranicznych i polityki wschodnie.
- Członek Rady Programowej IWF, amb. Bartosz Cichocki udzielił wywiadów Pulsowi Biznesu i RMF24, podczas których skomentował bieżącą sytuację polityczną na Ukrainie, w tym wpływ skandalu korupcyjnego na perspektywę rozwoju sytuacji geopolitycznej. Ambasador udzielił również wywiadu ukraińskiej telewizji Espreso TV, gdzie nakreślił kształt programu modernizacyjnego Sił Zbrojnych RP.
