Zachęcamy do lektury przeglądu minionego tygodnia w państwach Europy Środkowo-Wschodniej:
Czechy mają nowego ministra obrony narodowej
Prezydent Petr Pavel powołał w dn. 15 grudnia nowy gabinet pod kierownictwem Andreja Babiša, co oznacza zmianę na stanowisku ministra obrony. Nowym szefem resortu został gen. broni (rez.) Jaromír Zůna, b. zastępca Szefa Sztabu Generalnego w latach 2019-22 i attache ds. obrony w ambasadzie Czech w Chińskiej Republice Ludowej (2023-24), reprezentujący partię Wolność i Demokracja Bezpośrednia (SPD). Zgodnie z deklaracjami programowymi nowego rządu, nowy minister ma czuwać nad realizacją dotychczasowych planów modernizacyjnych, bez wprowadzania radykalnych zmian.
Sprawy bezpieczeństwa nie są priorytetem dla nowego gabinetu, który chce adresować przede wszystkim problemy ekonomiczne i socjalne. Choć Prezydent Pavel (również emerytowany oficer) przypominał podczas nominacji o zmieniającym się negatywnie otoczeniu geopolitycznym i priorytetowej roli NATO, nowy minister obrony nie zapowiada żadnych znaczących reform. Niewykluczone, że jego wojskowe doświadczenie ma stabilizować wizerunek rządu w sprawach bezpieczeństwa i podkreślać równoważną pozycję wobec Prezydenta. Nominacja dla Zůny wywołała kontrowersje wśród polityków opozycji, z uwagi na jego przeszłość w Komunistycznej Partii Czechosłowacji i służbę między innymi jako oficer do spraw politycznych.
Prezydent Rumunii zapowiada zmianę priorytetów w polityce zbrojeniowej
W wywiadzie dla francuskiej telewizji informacyjnej France24, Prezydent Rumunii Nicușor Dan zapowiedział przesunięcie akcentów w polityce zbrojeniowej państwa na pozyskiwanie europejskiego uzbrojenia i sprzętu wojskowego, a także zwiększenia roli rodzimego przemysłu obronnego. Podkreślił przy tym znaczenie unijnego programu SAFE (Bukareszt jest drugim co do wielkości beneficjentem programu), a także luki inwestycyjne w rumuńskiej zbrojeniówce.
Choć Prezydent Dan zaznaczył ciągłe zainteresowanie amerykańskim uzbrojeniem oraz techniczny charakter redukcji personalnych USAF na terytorium Rumunii, wywiad jasno wskazuje kierunek dla polityki obronnej Bukaresztu. Rola głowy państwa w rumuńskiej polityce obronnej jest istotna, zaś w ostatnich miesiącach Nicușor Dan zaktywizował swoje działania w tym obszarze. Nieprzypadkowo deklaracja o przesunięciu akcentów w polityce zbrojeniowej padła w wywiadzie dla francuskiej telewizji, zaś Rumunia angażuje się w rozbudowę możliwości produkcyjnych własnego przemysłu we współpracy z koncernami europejskimi (np. w obszarze amunicji wielkokalibrowej z Rheinmetallem).
Ukraina przyspiesza cyfryzację identyfikatorów wojskowych
Premier Ukrainy Julia Swyrydenko zapowiedziała, że elektroniczny identyfikator wojskowy (w aplikacji “Rezerw+”) stanie się podstawowym dokumentem dla osób podlegających obowiązkowi mobilizacyjnemu. Wydanie dokumentu w formie papierowej nadal będzie możliwe, ale nieobowiązkowe. Zmiany mają przyspieszyć wydawanie dokumentów identyfikacyjnych, utrudnić fałszerstwa i skrócić cały proces rekrutacyjny. System będzie zbierać dane między innymi o tempie kwalifikacji wojskowej, co pozwoli łatwiej identyfikować momenty i przyczyny przestojów czasowych.
Zmiany w systemie identyfikacji wojskowej pokazują, że pod presją rosyjskiej agresji Ukraina aktywnie wdraża innowacje technologiczne nie tylko w wymiarze bojowym, ale również administracji i szeroko pojętego zaplecza frontu. Rozszerzenie podstawowych usług e-administracji (integrowanych wokół aplikacji “Dija”) na tematy mobilizacyjne pozwala szybko likwidować problemy wynikające z biurokratyzacji procesu czy zależności od klasycznych, analogowych baz danych.
Estonia buduje nowe bunkry na granicy z Rosją
Estonia rozpoczęła budowę pierwszych betonowych bunkrów na granicy z Federacją Rosyjską. Działania te są realizowane w ramach projektu tzw. Bałtyckiej Linii Obronnej, inwestycji prowadzonej wspólnie z Łotwą i Litwą. Docelowo w trzech państwach bałtyckich ma powstać około 600 bunkrów, których celem jest wzmocnienie wschodniej flanki NATO.
W pierwszej fazie planowana jest budowa 28 bunkrów, natomiast kolejny etap obejmuje zamówienie i instalację kolejnych 572 obiektów. Krótsza niż w przypadku Litwy i Łotwy granica Estonii z Federacją Rosyjską pozwala na realizację projektu w budżecie wynoszącym około 60 mln euro oraz na skoncentrowanie infrastruktury obronnej na relatywnie niewielkim odcinku granicy.
Bunkry stanowią istotny element systemu obrony państwa i – wraz z planowaną budową pól minowych oraz rowów przeciwczołgowych – będą wzmacniać bezpieczeństwo granicy państwowej.
Szpiegostwo ze strony Rosji w nowym raporcie duńskiej służby wywiadowczej DDIS
DDIS opublikowała 10 grudnia 2025 r. coroczny raport oceny ryzyka, przedstawiający istniejące zagrożenia dla bezpieczeństwa i interesów Danii oraz prognozy rozwoju sytuacji w 2026 r. W raporcie wskazano, że Rosja traktuje szpiegostwo wobec Danii i NATO jako element przygotowania pola walki przed potencjalnym konfliktem zbrojnym, a nie jedynie jako klasyczną działalność wywiadowczą w czasie pokoju. Autorzy raportu zaznaczają, że w obecnej fazie eskalacji zagrożeń ze wschodu granica między czasem pokoju a wojną ulega zatarciu, a część duńskiej infrastruktury może być już rozpoznana i spenetrowana.
Ze względu na incydenty, które miały miejsce w 2025 r., Dania jest szczególnie wyczulona na działania szpiegowskie i sabotażowe wymierzone w infrastrukturę krytyczną. W tym roku podniesiono poziom zagrożeń dla infrastruktury telekomunikacyjnej, wskazując wśród krajów stanowiących ryzyko przede wszystkim Rosję. W marcu doszło do cyberataku typu DDoS, który poza unieruchomieniem stron rządowych zablokował także działanie serwisów wojskowych. W maju Duńska Służba Wywiadu Wojskowego (FE) ostrzegła, że Rosja prowadzi zorganizowane działania cybernetyczne przeciwko Danii w ramach przygotowań do potencjalnego konfliktu z NATO. W ramach poprawy bezpieczeństwa badań technologicznych, duńskie uniwersytety zaczęły odmawiać zatrudnienia zagranicznym badaczom (głównie z Rosji) z obawy przed możliwym wyciekiem technologii i danych badawczych.
Szwecja wzmacnia kontyngent na Łotwie
Zgodnie z decyzją szwedzkiego parlamentu z grudnia 2025 r., Szwecja planuje wzmocnienie swojego kontyngentu w ramach NATO Multinational Brigade Latvia. Pierwszy szwedzki kontyngent przebywał na Łotwie na początku 2025 r., a kolejna rotacja batalionu zmechanizowanego ma mieć miejsce na początku 2026 r.
W związku z rosnącym zagrożeniem ze strony bezzałogowych platform latających (UAV), batalion zostanie wzmocniony systemami przeciwlotniczymi LVKV 90, opartymi na podwoziu bojowego wozu piechoty CV90. LVKV 90 wyposażone są w radar i armatę 40 mm Bofors z możliwością użycia programowalnych pocisków, co pozwala na zwalczanie celów powietrznych na krótkim dystansie, takich jak drony, śmigłowce i nisko lecące samoloty.
Rosyjskie służby bezpieczeństwa raportują wzrost działań sabotażowych i zbrojnych ataków ukraińskich służb
Rosyjskie Federalne Biuro Bezpieczeństwa (FSB) raportuje znaczący wzrost zagrożeń terrorystycznych w 2025 roku, głównie związanych z działaniami przypisywanymi ukraińskim służbom wywiadowczym. Narodowy Komitet Antyterrorystyczny pod kierownictwem dyrektora FSB Aleksandra Bortnikowa przeprowadził kompleksowy przegląd operacyjny, identyfikując rosnącą kampanię ataków przy użyciu bezzałogowych systemów powietrznych wymierzonych w infrastrukturę transportową i energetyczną. FSB podkreśla zaangażowanie zachodnich agencji wywiadowczych w działania sabotażowe, w tym rozmieszczanie urządzeń wybuchowych. Werbowanie koncentruje się na młodych Rosjanach i zagranicznych imigrantach zarobkowych. Wyniki operacyjne za 2025 rok wykazują zapobieżenie 374 przestępstwom terrorystycznym, neutralizację 24 osób i ponad 2000 zatrzymań. 15 grudnia FSB aresztowała dziesięciu rosyjskich obywateli w pięciu regionach kraju – Komi, Astrachaniu, Wołogdzie, Wołgogradzie i Kraju Krasnodarskim – pod zarzutem operacji sabotażowych na polecenie ukraińskich służb wywiadowczych, w tym podpalania pojazdów organów ścigania.
Raport FSB odzwierciedla eskalację operacji asymetrycznych w konflikcie rosyjsko-ukraińskim. Akcent na zwiększoną aktywność dronów i rekrutację migrantów sugeruje ewolucję ukraińskich taktyk sabotażowych. Dane o zatrzymaniach mogą wskazywać na rzeczywiste zagrożenie bezpieczeństwa wewnętrznego lub służyć propagandzie wzmacniającej narrację o zagrożeniu wewnętrznym. FSB posługuje się operacyjnymi wynikami jako instrumentem komunikacji bezpieczeństwa publicznego w Rosji.
Stopniowy wzrost floty samolotów i liczby personelu Rosyjskich Sił Zbrojnych w perspektywie geopolitycznej
Między 2021 a 2025 rokiem rosyjskie siły powietrzne wykazały stopniowy wzrost potencjału operacyjnego. Liczba samolotów operacyjnych wzrosła nieznacznie z 1160 do 1224 jednostek, reprezentując przyrost około sześciu procent w ciągu czterech lat. Równolegle personel sił zbrojnych zwiększył się ze 165 000 do 170 000 pracowników, co stanowi wzrost około trzech procent. Minister obrony Andriej Biełousow na rozszerzonym posiedzeniu kolegium Ministerstwa Obrony w grudniu 2024 roku ostrzegał przed potencjalnym konfliktem na dużą skalę z NATO w ciągu następnej dekady. Biełousow argumentował, że rosyjskie siły zbrojne muszą być odpowiednio reorganizowane i wzmocnione niezależnie od ostatecznego wyniku konfliktu na Ukrainie, wskazując na długoterminowe wyzwania bezpieczeństwa, które wykraczają poza obecny konflikt.
Wzrost floty samolotów i personelu pozostaje proporcjonalnie umiarkowany wobec zaangażowania Rosji w konflikt ukraiński. Wskazania ministra Biełousowa odnoszące się do przyszłego konfliktu z NATO sugerują strategiczne przygotowania wykraczające poza bieżące działania. Modernizacja i reorganizacja sił zbrojnych mogą być odpowiedzią na doświadczenia z Ukrainy, choć dane o wzroście liczby samolotów pozostają poniżej tempa operacyjnych strat i wymagań taktycznych konfliktu symetrycznego.
Aktualności Instytutu Wschodniej Flanki (IWF):
- Dyrektor IWF Piotr Woyke wziął udział w pierwszym spotkaniu Belwederskiego Forum Polityki Międzynarodowej. Spotkanie poświęcone było relacjom transatlantyckim w kontekście perspektyw rozwoju sytuacji na Ukrainie i architektury bezpieczeństwa europejskiego.
- Ekspert IWF ppłk (rez.) Maciej Korowaj publikuje analizę “WOJNY – 2026-2030 – Polska w sercu hybrydowego starcia”. Dotyczy ona narastającej wojny hybrydowej, w której Rosja – niezdolna do otwartej konfrontacji z NATO – będzie systematycznie podkopywać odporność Europy poprzez sabotaż, drony, cyberataki i presję informacyjną.
