Zachęcamy do lektury przeglądu minionego tygodnia w państwach Europy Środkowo-Wschodniej:
Bułgaria, Rumunia i Grecja wzmocnią mobilność wojskową
Rządy Bułgarii, Rumunii i Grecji podpisały memorandum w sprawie wzmocnienia połączeń transportowych między państwami, w ramach których mają powstać między innymi trzy nowe mosty na Dunaju. Porozumienie ma przynieść nie tylko korzyści gospodarcze, ale również zwiększyć przepustowość infrastruktury transportowej w celach wojskowych.
Bułgarski minister transportu Grozdan Karadżow podkreślił, że planowane inwestycje doprowadzą nie tylko do wzmocnienia mobilności między sygnatariuszami memorandum, ale pozwolą na rozwój szerszego regionalnego korytarza Północ-Południe. Plan zakłada nie tylko budowę mostów, ale również modernizację infrastruktury drogowej i kolejowej. To korzystny rozwój sytuacji z punktu widzenia państw wschodniej flanki położonych na północy, w tym Polski czy Słowacji.
Rumunia pozyskuje turecką korwetę
Bukareszt został pierwszym NATO-wskim klientem tureckiej stoczni ASFAT. 3 grudnia br. rumuńskie Ministerstwo Obrony Narodowej podpisało porozumienie ze stroną turecką w sprawie nabycia wielozadaniowej korwety HISAR. Pozyskanie platformy, zgodnie z lokalnymi regulacjami, przeszło kilkuetapowy proces opiniowania przez władzę wykonawczą (Rada Najwyższa Obrony Narodowej) i ustawodawczą (komisje parlamentarne).
Nabycie tureckiej fregaty jest elementem szerszego programu modernizacyjnego rumuńskiej marynarki wojennej, która ma służyć zabezpieczeniu strategicznych interesów państwa w obszarze Morza Czarnego (między innymi szybko rosnącej roli portu w Konstancy). Wybór tureckiego dostawcy to nie tylko kolejny sukces tamtejszego przemysłu obronnego, ale również wyraz rosnącej roli Turcji w regionie oraz wzmocnienia współpracy między Bukaresztem i Stambułem.
Mołdawia pozyskuje czeskie systemy antydronowe
Mołdawski minister obrony Anatolie Nosatîi poinformował o nabyciu czeskich systemów antydronowych MR-2 Viktor. Rozwiązanie dostarczone w nieujawnionej liczbie przez firmę Excalibur Army opiera się na podwójnie sprzężonym karabinie maszynowym KVPT i celownikach termo- oraz noktowizyjnych, zamontowanych na podwoziu typu pick up Toyota Hilux. Systemy są również używane przez Siły Zbrojne Ukrainy.
Wzmocnienie własnych zdolności obronnych Mołdawii przed częstymi incydentami na poziomie taktycznym, np. z udziałem bezzałogowców stanowi efektywny środek zmniejszania rosyjskiej presji na Kiszyniów. Jednocześnie, dostawy systemów MR-2 Viktor pokazują nieustannie wysoki poziom aktywności czeskiego przemysłu zbrojeniowego na regionalnym rynku, szczególnie podmiotów z grupy CSG.
115 spraw o zdradę stanu w Q1 2025 – dwukrotny wzrost wobec Q1 2024
Według statystyki Wydziału Sądowego przy SN FR w Q1 2025 wszczęto 115 spraw o zdradę stanu (art. 275 UK) – dwukrotnie więcej niż w Q1 2024. Od początku inwazji na Ukrainę sądy skazały 774 osoby za zdradę, szpiegostwo i tajną współpracę z obcymi. Nowa praktyka to łączenie art. 275 (zdrada) i art. 205 (terroryzm) w jednej sprawie – do 2023 tego nie było. Przykłady z grudnia 2025: mieszkaniec Ługańska (20 lat za szpiegostwo i przekazywanie danych SBU z infrastruktury krytycznej); fizyk Artiom Choroshilov (21 lat za przekazy pieniężne dla ukraińskich fundacji wspierających SZU – 700 tys. rubli); obywatel Belgii i Rosji aresztowany za „finansowanie przedstawicieli państwa obcego”; 17-letni mieszkaniec Kurgana (sprawa o zdradę za napisy na ulicach i zdjęcia aut). FSB masowo ściga za kontakty z „kuratorami” w Telegramie, przekazy pieniężne, zdjęcia obiektów wojskowych.
Dwukrotny wzrost spraw o zdradę w Q1 2025 to konsekwencja „szpionománii” – FSB traktuje jakikolwiek kontakt z Ukrainą (przekazy, korespondencja, donaty) jako podstawę do wszczęcia sprawy karnej.
27 listopada: awaria na Bajkonurze pozbawia FR możliwości lotów załogowych po raz pierwszy od 1961 r.
27 listopada podczas startu statku „Sojuz MS-28” na kosmodromie Bajkonur (Kazachstan, dzierżawiony przez FR) doszło do awarii platformy startowej 31/6 – jedynej czynnej dla lotów załogowych od 2020 (stary kompleks nr 1 „Start Gagarina” wycofano z braku środków). W momencie oddzielenia rakiety spadła i uszkodziła 20-tonowa kabina serwisowa, która powinna była wjechać w niszę. Roskosmоs potwierdził „uszkodzenie szeregu elementów kompleksu”, ale zapewnia o „szybkiej naprawie”. W ten sposób Rosja straciła zdolność wysyłania ludzi w kosmos – nie zdarzało się to od 1961 r.. Planowany na 19–20 grudnia start statku cargo „Progress” prawie na pewno zostanie przesunięty. Awaria ujawnia krytyczną zależność FR od jednego kompleksu startowego (brak zapasowej platformy) i chroniczne niedofinansowanie infrastruktury kosmicznej. Rosja nie ma alternatywy – modernizacja rezerwowej platformy to lata prac.
Awaria na Bajkonurze to symboliczne uderzenie w prestiż rosyjskiego programu kosmicznego – po raz pierwszy od Gagarina FR nie może wysłać człowieka w kosmos, co obnażą dekady zaniedbań infrastruktury.
FR i ChRL przeprowadziły trzecie wspólne ćwiczenia obrony powietrznej i rakietowej na terytorium Rosji
Na początku grudnia 2025 Rosja i Chiny przeprowadziły trzeci rundę wspólnych ćwiczeń przeciwrakietowych na terytorium FR. Ministerstwo Obrony ChRL: „ćwiczenia mają charakter obronny, nie są skierowane przeciw żadnej trzeciej stronie i nie są związane z obecną sytuacją międzynarodową lub regionalną”. Wcześniej w listopadzie obie strony prowadziły konsultacje w sprawie obrony powietrznej i stabilności strategicznej; w sierpniu – manewry artyleryjskie i przeciw okrętom podwodnym na Morzu Japońskim. Współpraca militarna FR-ChRL intensyfikuje się od lutego 2022 (porozumienie o „partnerstwie strategicznym bez granic” tuż przed inwazją na Ukrainę). Obie strony wyrażają niepokój planami USA budowy systemu obrony rakietowej „Złota Kopuła” i zamiarem wznowienia testów jądrowych. Ćwiczenia te sygnalizują zacieśnianie wojskowego sojuszu FR-ChRL w kontekście rosnącego napięcia z NATO i USA.
Trzecia runda ćwiczeń PRO FR–ChRL to demonstracja strategicznego zbliżenia obu państw i sygnał dla Zachodu o budowie „osi odporności” wobec amerykańskich systemów obronnych.
Czarnomorska Flota FR: 28 jednostek utraconych, 10 w remoncie, 70% rosyjskich statków naprawianych za granicą
Od początku inwazji Siły Zbrojne Ukrainy (SZU) zniszczyły lub uszkodziły 28 okrętów i jednostek rosyjskiego Floty Czarnomorskiej (FCz)., w tym: krążownik „Moskwa” (zatopiony w kwietniu 2022 „Neptunami”), okręty desantowe „Nowoczerkassk” (zniszczony 26 grudnia 2023 w Teodozji – 74 zabitych), „Cezar Kunikow” (zatopiony styczeń 2024), korwety „Iwaniec” (zatopiony styczeń 2024), okręt podwodny (uszkodzony), fregaty „Admirał Essen” i „Admirał Makarow” (uszkodzone). Dodatkowo ponad 10 jednostek znajduje się w remoncie. Według źródeł branżowyc pomimo sankcji aż 70% rosyjskich statków cywilnych nadal naprawianych jest za granicą (brak mocy remontowych wewnątrz FR). Putin w listopadzie zlecił rządowi opracowanie „mapy drogowej” rozwoju bazy remontowej floty rybackiej i przemysłowej do 2036 r.- ale wojskowa baza remontowa pozostaje w kryzysie. Utrata 1/3 FCz i problemy z remontem doprowadzają do drastycznego ograniczenia możliwości operacyjnych rosyjskiej marynarki wojennej.
Utrata 28 okrętów i słaba baza remontowa to długoterminowy problem strategiczny – FR nie zdoła szybko odbudować zdolności bojowych FCz., co osłabia pozycję w regionie Morza Czarnego.
Ćwiczenia z zakresu cyberobrony w Estonii
Na przełomie listopada i grudnia 2025 r. w Tallinie odbyły się ćwiczenia z zakresu cyberobrony pod nazwą „Cyber Coalition 2025”, w których uczestniczyły 29 państw NATO oraz 7 krajów partnerskich. Ponad 1300 uczestników miało za zadanie prowadzić obronę systemów cywilnych i wojskowych zagrożonych atakami cybernetycznymi. Scenariusz ćwiczeń przewidywał zakłócenia i załamanie funkcjonowania infrastruktury krytycznej, takiej jak sieci energetyczne, ataki na wojskowe systemy łączności oraz usługi satelitarne. W ramach ćwiczeń zainfekowano również niejawne systemy komunikacyjne odpowiedzialne za logistykę wojskową.
Przeprowadzone ćwiczenia były największym tego typu przedsięwzięciem w historii NATO. Główną lokalizacją wybrano Estonię, która po atakach ze strony rosyjskich hakerów w 2007 r. stała się sojusznikiem specjalizującym się w dziedzinie cyberbezpieczeństwa. W sytuacjach kryzysowych kluczowe znaczenie ma zapewnienie ciągłości usług satelitarnych. Bazując na doświadczeniach z Ukrainy, warto przypomnieć cyberatak na sieć satelitarną Ka-SAT amerykańskiej firmy Viasat z 24 lutego 2022 r., który spowodował odcięcie od Internetu tysięcy użytkowników. Hakerzy przejęli wówczas kontrolę nad modemami służącymi do łączenia się z satelitą.Stałym elementem ćwiczeń NATO staje się również próba przeciwdziałania atakom na cywilną infrastrukturę krytyczną. Konkretnym przykładem takiego incydentu był cyberatak na zaporę wodną w miejscowości Bremanger w Norwegii, przeprowadzony 7 kwietnia 2025 r. W wyniku ataku przez kilka godzin ogromne ilości wody wylewały się niekontrolowanie, powodując chaos i poważny kryzys regionalny. Film przedstawiający przełamanie systemu bezpieczeństwa opublikowano na portalu Telegram.
Dwie rosyjskie firmy rybackie z zablokowanym dostępem do archipelagu Wysp Owczych, części Królestwa Danii
Parlament Wysp Owczych przyjął ustawę, która umożliwia zablokowanie dostępu do wód terytorialnych oraz portów archipelagu dla dwóch kluczowych rosyjskich firm rybackich. Rosyjski holding przetwórczo-handlowy Norebo oraz firma Murman Seafood od maja 2025 r. znajdują się na listach sankcyjnych Unii Europejskiej i rządu Norwegii. Strona rosyjska zapowiedziała działania odwetowe, powołując się na rzekome naruszenie międzynarodowych umów regulujących współpracę jeszcze z czasów ZSRR.
Działania te mają związek z podejrzeniami, że statki należące do wskazanych rosyjskich firm uczestniczyły w tzw. „flocie cieni”, prowadząc działania rozpoznawcze wobec kluczowych elementów morskiej infrastruktury krytycznej. Poza zakazem korzystania z portów na Wyspach Owczych i w Danii, statki obu firm nie mają również prawa dostępu do portów w Norwegii ani do uzyskiwania licencji połowowych w norweskiej strefie ekonomicznej.
Zatrzymanie obywatela Wielkiej Brytanii na Ukrainie pod zarzutem szpiegostwa
Ross David Cutmore, pochodzący ze Szkocji i były żołnierz brytyjski, został zatrzymany i oskarżony o szpiegostwo na rzecz Rosji. Zarzuty dotyczą planowania zamachów oraz przekazywania Federalnej Służbie Bezpieczeństwa informacji o lokalizacji kluczowych obiektów ukraińskich w trakcie trwającej wojny. Brytyjczyk przybył na Ukrainę w 2024 roku, oferując szkolenia z zakresu taktyki oraz posługiwania się bronią palną.
Sprawa aresztowania Ross’a David’a Cutmore’a i postawienia mu zarzutów szpiegostwa na rzecz FSB jest szeroko komentowana. Decyzja o zatrzymaniu, podjęta przez Służbę Bezpieczeństwa Ukrainy (SBU), została uzasadniona posiadaniem dowodów wskazujących na nawiązanie przez niego współpracy z rosyjską służbą wywiadowczą w zamian za oferowane środki finansowe. SBU poinformowało również, że działania te były prowadzone we współpracy z brytyjskimi służbami wywiadowczymi. Rodzaj i charakter zgromadzonych informacji pozwalają przypuszczać, że opisana współpraca z FSB faktycznie miała miejsce.
Aktualności Instytutu Wschodniej Flanki (IWF):
- Przewodniczący Rady Programowej IWF Michał Dworczyk udzielił portalowi Defence24 wywiadu na temat procedowanego unijnego pakietu mobilności wojskowej.
- Dr Sebastian Bojemski, ekspert IWF, udzielił wywiadu rozgłośni Radio WNET, w którym wskazał na zagrożenia dla bezpieczeństwa RP, płynące z zastosowania przez władze rosyjskie wobec Polski „środków aktywnych”.
- Członek Rady Programowej IWF Bartosz Cichocki opublikował na łamach portalu „Wszystko Co Najważniejsze” artykuł dotyczący uwarunkowań prowadzenia biznesu na Ukrainie w bieżącej sytuacji politycznej, wskazując m.in. na potencjalne szanse dla firm z branży zbrojeniowej lub technologii podwójnego zastosowania.
