Autor: ppłk (rez.) Maciej Korowaj
Wstęp
Rosja prowadzi wojnę zrównoważoną – systemowy, wielodomenowy model presji politycznej, informacyjnej i militarnej, który rozkłada odporność przeciwnika, zanim padnie pierwszy strzał.
Wojna zrównoważona to współczesny model konfliktu, wykorzystywany przez Federację Rosyjską jako narzędzie polityki siły nowego typu. Nie opiera się na jednorazowym, zmasowanym uderzeniu zbrojnym, lecz na systemowym, długotrwałym oddziaływaniu prowadzonym w wielu domenach – politycznej, informacyjnej, gospodarczej i militarnej.
W tym ujęciu operacje kinetyczne stanowią jedynie jeden z elementów presji, uruchamiany w momencie, gdy pozostałe środki osiągnęły zakładany efekt erozji odporności przeciwnika.
Rosja prowadzi dziś działania, które trudno jednoznacznie przypisać do kategorii pokoju czy wojny. Celem nie jest szybkie zwycięstwo militarne, lecz złamanie woli politycznej i społecznej przeciwnika oraz kształtowanie przestrzeni operacyjnej sprzyjającej własnym interesom strategicznym.
Geneza i założenia koncepcji
Wojna zrównoważona kształtowała się w oparciu o doświadczenia rosyjskich i chińskich doktryn strategicznych rozwijanych po zakończeniu zimnej wojny. Ich wspólnym mianownikiem jest przekonanie, że konflikt we współczesnym świecie ma charakter permanentny i toczy się w wymiarze informacyjnym, ekonomicznym oraz psychologicznym — często na długo przed rozpoczęciem działań zbrojnych.
Rosyjskie myślenie o wojnie zakłada, że instrumenty militarne mają uzupełniać wcześniejsze działania destabilizacyjne, a nie je zastępować. Konflikt jest więc procesem, nie wydarzeniem. Kluczowe jest długotrwałe kształtowanie środowiska strategicznego — osłabianie, dezintegracja i demoralizacja struktur przeciwnika, aż do momentu, gdy otwarta interwencja staje się tylko formalnością.
Filar I – Oddziaływanie polityczne i gospodarcze
Pierwszym wymiarem wojny zrównoważonej jest presja polityczna i ekonomiczna. Rosja wykorzystuje tu pełne spektrum środków państwowych i pozapaństwowych: od działań agenturalnych i szantażu dyplomatycznego po embarga, kontrolę nad kluczową infrastrukturą, manipulację cenami surowców oraz finansowanie środowisk prorosyjskich.
Celem jest uzależnienie i destabilizacja — tworzenie presji wewnętrznej i zewnętrznych napięć, które ograniczają zdolność decyzyjną państwa przeciwnika.
Filar II – Wywiad i przewaga informacyjna
W wymiarze informacyjnym Rosja koncentruje się na rozpoznaniu i systemowym kształtowaniu percepcji. Operacje psychologiczne, dezinformacyjne i wpływu prowadzone są w sposób ciągły, często na wiele lat przed wybuchem otwartego konfliktu.
W tzw. fazie zero (okresie przygotowawczym, definiowanym m.in. przez Institute for the Study of War) głównym celem Moskwy jest uzyskanie dominacji narracyjnej i rozbicie spójności informacyjnej przeciwnika. W tym sensie przestrzeń informacyjna staje się pełnoprawnym polem walki, na którym toczy się bitwa o percepcję, morale i legitymizację działań.
Filar III – Działania hybrydowe i podprogowe
Kolejny poziom wojny zrównoważonej to operacje o niejednoznacznym charakterze – cyberataki, sabotaż, wspieranie sił nieregularnych, prowokacje graniczne, użycie tzw. „zielonych ludzików” czy inspirowanie zamieszek. Ich zadaniem jest rozmycie progu wojny i utrudnienie jednoznacznego wskazania agresora.
Takie działania wprowadzają przeciwnika w stan niepewności i paraliżu decyzyjnego, zmuszając go do reakcji w warunkach chaosu informacyjnego.
Filar IV – Użycie sił zbrojnych
W ujęciu rosyjskim działania militarne nie są początkiem wojny, lecz jej końcowym etapem. Zastosowanie siły ma charakter punktowy, ograniczony, często maskowany operacjami specjalnymi. Dopiero gdy odporność przeciwnika zostaje wystarczająco osłabiona, Kreml może przejść do krótkiej, skoncentrowanej kampanii zbrojnej, mającej wymusić akceptację nowych realiów strategicznych.
W takim modelu efekt polityczny jest ważniejszy niż efekt militarny.
Etapy i dynamika wojny zrównoważonej
Wojna zrównoważona rozwija się w cyklu, którego pierwszym i kluczowym etapem jest systematyczne osłabianie odporności struktur państwowych, społecznych i psychologicznych. Na tym poziomie konflikt rozgrywa się przede wszystkim w sferze informacyjnej, gospodarczej i cybernetycznej.
Kiedy poziom odporności przeciwnika spada, Rosja intensyfikuje działania destabilizacyjne, dążąc do wewnętrznego rozbicia woli obrony. Dopiero w momencie osiągnięcia „punktu załamania” uruchamiany jest komponent militarny — krótka operacja, której celem jest wymuszenie politycznej kapitulacji lub narzucenie własnych warunków.
W efekcie powstaje model konfliktu permanentnego, w którym granica między wojną a pokojem jest płynna, a presja trwa nieustannie, niezależnie od użycia siły.
Praktyczne zastosowania i wnioski
Pierwszym widocznym poligonem zastosowania tej koncepcji była kampania wobec Ukrainy w 2014 roku. Połączono tam oddziaływanie informacyjne, cybernetyczne, sabotażowe i militarne, co umożliwiło aneksję Krymu przy minimalnym oporze i kosztach.
Podobne elementy można dostrzec w działaniach wobec państw NATO – od kampanii dezinformacyjnych, przez ingerencje w procesy wyborcze, po ataki na infrastrukturę krytyczną i energetyczną. Każdy z tych przypadków stanowi fragment szerszego procesu — długofalowego kształtowania środowiska strategicznego w duchu wojny zrównoważonej.
Wojna zrównoważona jest systemowym narzędziem destrukcji przeciwnika, opartym na synchronizacji działań militarnych i niemilitarnych. Jej zasadniczym celem nie jest szybkie zwycięstwo na polu bitwy, lecz długotrwała erozja odporności politycznej, społecznej i psychologicznej.
To właśnie ten mechanizm — rozłożony w czasie, trudny do jednoznacznej identyfikacji i nieprzewidywalny w dynamice — czyni wojnę zrównoważoną tak skutecznym narzędziem współczesnej polityki siły Federacji Rosyjskiej.
W praktyce stanowi ona formę wojny ciągłej, toczonej na wielu poziomach jednocześnie, w której granica między wojną a pokojem przestaje mieć realne znaczenie.
Grafika. Matryca „wojny zrównoważonej” (obraz w większym rozmiarze po kliknięciu)
Podsumowanie
Wojna zrównoważona to esencja rosyjskiego podejścia do konfliktu w XXI wieku — połączenie presji politycznej, gospodarczej, informacyjnej, wywiadowczej i militarnej w jednym, zintegrowanym systemie oddziaływania.
Jej siła tkwi w elastyczności i długotrwałości – pozwala Rosji prowadzić konfrontację bez formalnego wypowiedzenia wojny, minimalizując ryzyko eskalacji, a maksymalizując efekty strategiczne.
To model, który trwale zmienia krajobraz bezpieczeństwa w Europie i stanowi wyzwanie nie tylko dla struktur obronnych, ale także dla odporności psychologicznej i społecznej państw Zachodu.
